राज्य महाराष्ट्र, जिल्हा रत्नागिरी मधील लांजा-राजापूर तालुका मध्ये शासकीय रुग्णालये आहेत परंतु ती रुग्णालये ग्रामीण भागातील लोकांच्या सोयी-सुविधा देयला सक्षम आहेत का ?असे कित्येक प्रश्न त्यांच्या मनात निर्माण होत असतात. आजची वस्तुस्थिती पाहिली गेली तर शासकीय ग्रामीण रुग्णालये अपुऱ्या सुविधांद्वारे लोकांच्या जीवनासोबत खेळत आहेत.आज जर या ग्रामीण रुग्णालय कडे पाहिले गेले तर निर्जिन अवस्थेत पडलेली इमारत दिसते, ज्याची कित्येक वर्षे डागडुजी सुद्धा करण्यात आली नाही आहे. रुग्णालया च्या आजूबाजूचा परिसर पाहिला तर स्वच्छतेचा अभाव , रुग्णाची गैरसोय, मोडक्या गंजलेल्या खिडक्या, पडक्या भिंती या समस्यांनी ही रुग्णालये ग्रासलेली आहेत.
जिल्हातील सर्व ग्रामीण रुग्णालयात वैदयकीय मशीन आहेत, पण त्या चालवायला पुरेसे तंत्रज्ञ मनुष्यबळ नाही आहेत, फार्मासिस्ट सुद्धा कमतरता या रुग्णालयात आढळून येते. तंज्ञ डॉक्टर , परिचारिका याची कमतरता तसेच गर्भवती महिलासाठी सिझरिंग करायला सुद्धा तंज्ञ डॉक्टर ग्रामीण रुग्णालयात आढळत नाहीत.जिल्हातील ग्रामीण रुग्णालये मुख्य रस्त्यापासून मध्यवर्ती ठिकाणी असल्याने रुग्णालयात मोठ्या संख्येने रुग्ण येत असतात, परंतु सर्व प्रकारच्या रुग्णांना एकत्र ठेवण्यात येत.तसेच येथील पिण्याचे पाणी आणि शौचालये सुद्धा स्वच्छता दिसून येत नाही या सर्व कारणामुळे येथील रुग्ण खूप त्रासलेले असतात आणि या सगळ्या गोष्टीचा फटका ग्रामीण भागातील लोकांच्या जीवनावर होत आहे.
स्वच्छतेसाठी आपले सरकार नवनवीन कायदे आणि धोरणे बनवत असतात मात्र ग्रामीण शासकीय रुग्णालये या सर्व गोष्टी पासून वंचित आहेत.

उपाययोजना

1) तंज्ञ डॉक्टर , परिचारिका याची नेमणूक करणे.

२)जिल्हा रुग्णालये, उप जिल्हा रुग्णालये, स्त्री-रुग्णालये व सामान्य रुग्णालये यांची स्थापना करणे व मान्यता प्राप्त निकषानुसार मनुष्यबळ साधन सामुग्री व अनुदान वितरण करणे.

३)वेगवेगळ्या सुविधा म्हणजे जळीत कक्ष,अपघात विभाग, अतिदक्षता कक्ष, विशेष नवजात अर्भक काळजी कक्ष,सी. टी स्कॅन ,मोबाइल मेडिकल युनिट जे दुर्गम भागात आरोग्य सेवा पुरवण्या साठी मदत करते , सोनोग्राफी विभाग आणि मनोविकृती कक्ष करण्यात यावे.
४)मृतांच्या शव- विच्छेदन , रुग्णाची तपासणी, त्वचारोग,गुप्तरोग, स्त्रियांचे आजार, नेत्ररोग, प्रसूती यांचे नियोजन करून त्यावर शस्त्रक्रिया करण्यात यावी.
५) सरकार कडून जो निधी येतो ग्रामीण रुग्णालया साठी त्याचा योग्य रीतीने उपयोग होयला पाहिजे.
६)सार्वजनिक आरोग्य सेवेमध्ये स्थानिक पारंपारिक उपचार पध्दती, आयुष (आर्युर्वेद, रोग, निसर्ग उपचार, युनानी, सिध्द, होमीओपॅथी) यांचा समावेश करणे.
७) प्रत्येक ग्रामीण रुग्णालयात स्थानिक सदस्यांची एक सल्लागार समिती असावी जी रुग्णांना मदत करेल, उपलब्ध सेवा ची माहिती देऊन त्यावर नियंत्रण ठेवणे ,वैधकीय सामग्री ची दुरूस्ती करून घेणे यावर ही समिती काम करेल.
८) ग्रामीण रुग्णालय चे कालानुरूप श्रेणीवर्धन करून त्याच्या इमारती मध्ये आवश्यक बदल करण्यात यावे जेणेकरून रुग्णांना योग्य व त्वरित सुविधा प्राप्त होतील आणि जिल्हा रुग्णालये उपजिल्हा रुग्णालये व ग्रामीण रुग्णालये येथे रुग्णांना संदर्भ सेवा उपलब्ध होतील.

नव्या आरोग्य

धोरणानुसार प्रत्येक कुटुंबाला एक आरोग्य कार्ड देण्यात आलेले असून त्या कुटुंबातील प्रत्येकाचा तपशील त्या कार्ड मध्ये डिझिटल स्वरूपात नोंदवण्यात येणार आहे. शहरी भागात याची अंमलबजावणी झालेली असून ग्रामीण भागात होणे खूप गरजेचे आहे.
कारण मी स्वतः ग्रामीण भागातील रुग्णालय चा अनुभव घेतला असून किती त्रास होतो आणि त्यामध्ये रुग्णा चे सुद्धा हाल होतात ते पाहिले आहेत.त्यामुळे या ग्रामीण भागातील शासकीय रुग्णालये सुधारणे आणि त्याची योग्य रीतीने कामकाज होयला पाहिजे.
आयुष्य म्हटले की अडचणी तर येणारच हे ही तितकेच खरं आहे .खरतर या या अडचणींना तोंड देऊनच आपण आपले शारीरिक ,मानसिक आणि सामाजिक आरोग्य सुधारत असतो.

धन्यवाद